Kilis Alışveriş

yemeni ayakkabı

Kilis’te yaşayan geleneksel el sanatlarından biri de yemeniciliktir. Yemeni, üstü yumuşak deri, tabanı kalın deri olan ve köşkerler tarafından elde dikilen ökçesiz ayakkabının adıdır. Yemeni yapımında farklı hayvanların derisi kullanılır. Yumuşak olan üst yüzü ‘havır’ denilen oğlak derisinden yapılır. Sert olan taban, ‘gön’ yani kalın sığır veya manda derisinden yapılır. Astarda koyun derisi kullanılır.

Kilis’te nakış işlemeciliğinin geçmişi oldukça eskilere dayanmaktadır. Çiti badem, mercimek, ciğerdeldi, kartopu, cemaliyan, çiniğnesi, kanava iğnesi (kaneviçe) ve sim sırma gibi iğne teknikleri uygulanarak işlenen nakışlar genellikle insan, yaprak, çiçek, meyve motifli ve geometrik desenlidir.

HALLAÇLIK
Ellerinde yaylan ve tokmaklarıyla pamuk atarak, pamukların kabartıldığı zanaat dalıdır.

SARAÇLIK
Meşinden at arabası koşumları, cüzdan , semer , kürtün, kuburluk , hurç kenarı vb. şeylerin yapıldığı meslek dalıdır.

ÇULHACILIK (DOKUMACILIK)
Kilim dokumacılığının yanında ham iplikten bez , aba, maşlah , şal , çarşaf, yastık kılıti… vb. dokunması günümüzde varlığını koruyamamıştır.

SEMERCİLİK KÜRTÜNCÜLÜK
Yöreye has bir stilde geliştirilmiş olan semercilik bugün tamamen yok olmuştur. Bir iki kürtüncü kalmıştır ama onlar da yavaş yavaş yok olmaktadır.

KÖŞKERLİK
Eskiden Kilis’te çok sayıda köşker vardı ve yemeni dikerlerdi. Kırmızı, siyah, gülrengi, şeftali renginde boy boy yemeniler yaparlardı. “ulu, orta, ges” diye adlandırdıkları kalıplarda yemeni dikilirdi. Küçük çocuklar için dikilenlere de “kelik” denirdi. Kilis yemenileri yurdun bütün yörelerine gönderilirdi. Bugün daha çok folklorik amaçla üretilmektedir.

POSTAL VE HAYDACILIK
Kilis yöresine özgü bir stilde dikilen postal, düğmesiz ve koncu haydaya göre kısa olan bir ekinci ayakkabısıydı. Alt kısmı kalın camız derisinden olurdu. Haydanın koncu ise dize kadar uzun, önden çapraz olarak bağlanan, düğmeli, yerel ekinci ve ziraatla uğraşanların giydiği dayanıklı ayakkabısıydı.

NACARLIK VE SABACILIK
Hayvancılık ve tarımda gerekli olan araç ve gereçler ile saban, meses, değnek, sırık, yayık, yemlik, kazma, kürek ve bel sapları vb. gibi araç ve gereçleri yapanlar “Sabancılar Çarşısı” denilen yerde çalışırlardı.

KALAYCILIK VE BAKIRCILIK
İşlemeli havanlar, baharat değirmenleri, kazanlar, tepsiler, siniler, çeşitli mutfak gereçleri bakırdan yapılırdı. Bu sanat, turizme yönelik olarak çalışan birkaç kişinin dışında plastik, alüminyum ve çelikten yapılan gereçlerin piyasaya hakim olması nedeniyle varlığını koruyamamıştır.

TENEKECİLİK
İdare lambası, fennüs (fanus), resim çerçevesi, kadüs (kova), şapşak, kutu, mangal vb. gereçler ile soba yaparlardı.

TABAKLIK (DEBBAĞLIK)
Köşker, postalcı, çizmeci, semerci saraçlara ve koşumculara deri işlerlerdi. Bu iş eskiden ilkel araçlarla yapılırmış. Deriyi işlemek için zırnık ve köpek dışkısından yararlanılırmış.

HASIRCILIK VE ZEMBİLCİLİK
Katran Cami civarında “Zembilciler Çarşısı” denilen yerde hasırdan gereçler yapılırmış. Bunu yapan zanaatkarların en büyük özelliği gözlerinin görmemesiydi. “Körler Çarşısı” da denilen bu yerde sazdan zembil, ip, şilif vb. şeyler örerlerdi. Bugün bu çarşı yıkılmış olup; hasırcılık ve zembilcilik de tarihe karışmıştır.

ARABACILIK
Eskiden Kilis’te Bursa arabaları kadar güzel ve zarif araba ve yaylılar yapılırmış. Günümüzde bu işle uğraşan kalmamıştır.

HELVACILIK
Bir zamanlar Kilis’te helvacılık da yaygınmış. Taa Antep’ten bu mesleği öğrenmek için çıraklar gelirmiş.