Hasankeyf’in ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu tam olarak bilinmiyor. Ancak şehir ve etrafındaki binlerce mağara insanların buraya çağlar öncesinden yerleştiğim gösteriyor. İnsanlığın en eski yerleşim merkezlerinden biri otan Mezapotamya Bölgesinde yer alan Hasankeyf, hem içinden Dicle nehrinin akıp gitmesi, korunaklı coğrafi yapısı, mesken olarak kullanılan binlerce mağarası ile hep dikkatleri çekmiş ve çağlar boyunca stratejik önemim korumuş bir antik yerleşim. Yekpare taştan meydana gelen kalesi nedeniyle ‘Hısn Keyfa’ adını almış. Milattan önceki dönemlerde Hasankeyfte nelerin geliştiği tarihin karanlık sayfalarında yatıyor.

Bu konuda yazılı kaynak yok. Çalkantılı tarihinden günümüze, Kale, Köprü, Et- Rızk Cami, Sultan Süleyman Cami, Koç Cami, Zeynel Bey Türbesi, Ulu Cami, Küçük Saray ve Büyük Saray gibi değerli eserler taşıyan Hasankeyf, bugün ciddi bir tehlike ile karşı karşrya bulunuyor GAP’ın bir alt projesi olan llısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali’nın yapımından sonra sular altında kalma tehlikesi içindeki Hasankeyf, kurtarılmayı bekliyor.